از آنچه در كتاب ”ساخت اشتقاقي واژه در فارسي امروز“ آمده:
””وند“ از انواع واژك مقيد است كه بتنهايي و بطور مستقل به كار نمي‌رود.“ (ساخت اشتقاقي واژه در فارسي امروز - دكتر ايران كلباسي - صفحه 22 - 1-4- وند و پايه)
””وندهاي تصريفي“ نقش نحوي دارند، يعني كلمه را براي ايفاي نقش معيني در ساختهاي نحوي پردازش مي‌دهند، كاربردشان قياسي است، يعني با همه اعضاي يك مقوله از كلمات مي‌توانند به كار روند و كمتر استثناء مي‌پذيرند، مانند ”ـها“ در ”زنها“ و ”بـ“ در ”برو“.
”وندهاي اشتقاقي“ نقش واژه‌سازي دارند، به اين معني كه واژه جديد مي‌سازند، كاربردشان سماعي است، يعني با همه اعضاي يك مقوله از كلمات به كار نمي‌روند، تعدادشان از وندهاي تصريفي بيشتر است، از نظر محل قرار گرفتن، در مقايسه با وندهاي تصريفي، معمولا به پايه كلمه نزديكترند و غالبا مقوله كلمات را تغيير مي‌دهند، مانند ”ـ ناك“ در ”دردناك“ و ”ـ گر“ در ”كارگرها“.“ (ساخت اشتقاقي واژه در فارسي امروز - دكتر ايران كلباسي - صفحه 23 - 1-4-1- وند تصريفي و اشتقاقي)
”در اين دوره (فارسي نو) نيز وندهاي جديدي پديد آمده‌اند كه يا از تبديل كلمات مستقل ساخته شده‌اند (بار، سان، ديس، كده، گون) يا از زبانهاي غير ايراني
چون عربي و تركي به فارسي راه يافته‌اند (بُل ـ، بلا ـ، لا ـ، ـ باشي، ـ لو) و يا احتمالا از گويشها و لهجه‌ها به فارسي وارد شده‌اند.“ (ساخت اشتقاقي واژه در فارسي امروز - دكتر ايران كلباسي - صفحه 83)
مي‌توان نتيجه گرفت كه ”نت“ يك وند اشتقاقي فارسي است. پذيرفتن معناهاي ديگر ”نت“ هم، منافاتي با وند بودن آن ندارد:
”نت
[net]
(انگ.
net) (ص.) 1. خالص 2. صاف (تصوير عكاسي شده يا تصويري كه روي صفحه تلويزيون نشان داده مي‌شود).“ (نخستين فرهنگ زبان فارسي الفبايي - قياسي - دكتر مهشيد مشيري)
همچنانكه شبه‌وندي مانند ”خر“ علاوه بر معناي اصلي خود (نام حيوان)، با معناي ”بزرگ“ يا ”كثرت“ با كلمات ديگر (خرخوان، خرگوش) تركيب مي‌شود (ساخت اشتقاقي واژه در فارسي امروز - دكتر ايران كلباسي - صفحه 145 - خر ـ).
”نت“ از زبان انگليسي وارد زبان فارسي شده است. در زبان انگليسي، ”نت“ به معناي ”شبكه كامپيوتري“ يا ”اينترنت“ با ”نت“ به معناي ”تور“، ”توري“، ”شبكه“، ”با تور گرفتن“، ”به تور گرفتن“، ... كمي فرق دارد. ”نت“ دوم يك كلمه معمولي است، ولي ”نت“ اول يك مخفف است.
net
(با
n
كوچك) مخفف
network
و
Net
(با
N
بزرگ) مخفف
internet
است. (The American Heritage® Dictionary of the English Language, Fourth
Edition)
”نت“ به عنوان يك وند فارسي، حامل اين دو معني است. اين دو معني، با ورود اينترنت به ايران، وارد زبان فارسي شد، و با ساخت كلمات فراوان در اين زمينه (بخصوص براي نامگذاري سايتهاي ايراني) همه‌گير شد.
”نت“ اكنون، در زبان فارسي، هم به صورت پيشوند (نتوند) و هم به صورت پسوند (روزنت)، به معناي ”شبكه كامپيوتري“ يا ”اينترنت“ به كار مي‌رود، و با توجه به گسترش روزافزون اينترنت، در آينده، شاهد كاربرد بيشتر اين وند خواهيم بود.
21 مارس 2004
منابع:
ساخت اشتقاقي واژه در فارسي امروز - دكتر ايران كلباسي
نخستين فرهنگ زبان فارسي الفبايي - قياسي - دكتر مهشيد مشيري
|